Πρήξιμο στα Πόδια: Αιτίες & Αντιμετώπιση
Τεκμηριωμένο
Πίνακας Περιεχομένων
Το πρήξιμο στα πόδια αποτελεί συνήθη κατάσταση, όταν συσσωρεύονται υγρά στους μυϊκούς ιστούς. Παρακάτω, θα αναλύσουμε τις σημαντικότερες αιτίες που προκαλούν πρήξιμο στα πόδια, τα συμπτώματα που συνοδεύουν τα πρησμένα πόδια, τις διαγνωστικές μεθόδους και τους τρόπους αντιμετώπισης και θεραπείας των πρησμένων ποδιών.
Συχνές Αιτίες Πρηξίματος στα Πόδια
Οι περισσότερες αιτίες πρηξίματος στα πόδια σχετίζονται με τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος ή με παθήσεις ή τραυματισμούς των αρθρώσεων.
Οι συχνότερες αιτίες πρηξίματος στα πόδια είναι:
- η παρατεταμένη ορθοστασία ή η καθιστική ζωή
- ο τραυματισμός και οι φλεγμονές
- η φλεβική ανεπάρκεια
- το λεμφοίδημα
- η καρδιακή ανεπάρκεια
- η νεφρική νόσος
- η ηπατική νόσος
- ορισμένα φάρμακα
- οι ορμονικές αλλαγές
- η εγκυμοσύνη
- η παχυσαρκία
- η δυσλειτουργία του θυρεοειδή αδένα
Κατακράτηση Υγρών
Για την κατανόηση των αιτιών της κατακράτησης υγρών και του πρηξίματος στα πόδια κρίνεται σημαντική η γνώση της ανατομίας του κυκλοφορικού συστήματος. Καταρχάς, η καρδιά, έχει ως σκοπό την εξώθηση αίματος σε όλο το σώμα το οποίο κατανέμεται με την βοήθεια των αιμοφόρων αγγείων. Για τη σωστή επιστροφή του αίματος στην καρδιά σημαντικό ρόλο παίζουν οι βαλβίδες των φλεβών.
Οι φλέβες διαθέτουν βαλβίδες που σκοπό έχουν τη μονόδρομη κυκλοφορία του αίματος προς την καρδιά. Στα κάτω άκρα επειδή η βαρύτητα είναι μεγάλη στη μονόδρομη κυκλοφορία του αίματος από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή προς την καρδιά, συνεπικουρούν οι μύες των κάτω άκρων που συσπώνται κατά την κίνηση και ωθούν το αίμα προς την καρδιά.
Σημαντικό μέρος του κυκλοφορικού συστήματος είναι και το λεμφικό σύστημα που αποτελείται από αγγεία, αδένες και όργανα το οποίο μεταξύ άλλων άγει το επιπλέον υγρό των ιστών προς την καρδιά. Οι αιτίες κατακράτησης υγρών στα πόδια συνδέονται με τη λειτουργία του κυκλοφορικού συστήματος.
Παρατεταμένη Ορθοστασία ή Καθιστική Ζωή
Όταν υπάρχει παρατεταμένη ορθοστασία το αίμα μπορεί, λόγω βαρύτητας, προβλημάτων των φλεβών και μη ενεργοποίησης των μυών, να αδυνατεί να επιστρέψει στην καρδιά με αποτέλεσμα να λιμνάζει στις φλέβες ενώ υγρά παραμένουν στους ιστούς εξαιτίας της αδυναμίας του λεμφικού συστήματος να τα αποστραγγίσει. Το ίδιο παρατηρείται και με την καθιστική ζωή.
Τραυματισμοί και Φλεγμονές
Όταν υπάρχει χτύπημα στο πόδι δημιουργείται πρήξιμο καθώς ενεργοποιείται ο μηχανισμός της φλεγμονής μέσω της οποίας η άμυνα του οργανισμού προσπαθεί να αντιμετωπίσει τον τραυματισμό και να επαναφέρει τη φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.
Όταν ο τραυματισμός γίνεται στους μύες ή τα οστά η φλεγμονή προκαλεί διαστολή των αγγείων και συνεπώς συσσώρευση αίματος με σκοπό την παροχή των απαραίτητων στοιχείων στο σημείο του τραυματισμού ενώ όταν ο τραυματισμός αφορά στις αρθρώσεις τότε το αρθρικό υγρό αυξάνεται πάλι μέσω της αυξημένης αιμάτωσης. Φλεγμονώδεις αντιδράσεις μπορούν να προκληθούν και από αλλεργική αντίδραση, μόλυνση, ρευματοειδή αρθρίτιδα.
Προβλήματα Κυκλοφορικού Συστήματος
Το κυκλοφορικό σύστημα αποτελείται από την καρδιά και τα αγγεία τα οποία είναι τα αιμοφόρα και τα λεμφικά αγγεία. Σκοπός της καρδιάς είναι η εξώθηση του αίματος σε όλο το σώμα. Όταν η καρδιά δε διαθέτει την απαιτούμενη δύναμη να στείλει το αίμα σε όλο το σώμα τότε υπάρχει κατακράτηση υγρών και επομένως πρήξιμο.
Από τα αιμοφόρα αγγείων οι φλέβες είναι υπεύθυνες για τη δημιουργία ή μη οιδήματος. Αν υπάρχει φλεβική ανεπάρκεια η οποία ορίζεται ως η αδυναμία των φλεβών να επιστρέψουν το αίμα στην καρδία τότε το αίμα λιμνάζει στις φλέβες και προκαλείται οίδημα. Η μη σωστή λειτουργία των βαλβίδων των φλεβών ή η ύπαρξη θρόμβου οδηγεί σε φλεβική ανεπάρκεια.
Τέλος, τα λεμφικά αγγεία μεταφέρουν τα υγρά από τους ιστούς πίσω στην καρδιά. Κακή λειτουργία του λεμφικού συστήματος οδηγεί σε πρήξιμο. Σημαντικό ρόλο στην πρόκληση πρηξίματος στα πόδια παίζουν το κάπνισμα, ο μη ρυθμισμένος σακχαρώδης διαβήτης και η παχυσαρκία ενώ τα άτομα με καρκίνο έχουν αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης πρηξίματος στα πόδια λόγω δημιουργίας θρόμβων ή λεμφοιδήματος.
Νεφρική Λειτουργία
Η νεφρική λειτουργία διαδραματίζει σημαντικό πόλο στη ρύθμιση των υγρών του σώματος. Όταν υπάρχει δυσλειτουργία των νεφρών τότε μπορεί να υπάρξει κατακράτηση υγρών ή και αύξηση της πίεσης του αίματος. Οι νεφροί ρυθμίζουν την πίεση του αίματος μέσω της ρύθμισης των ηλεκτρολυτών που υπάρχουν στα υγρά του σώματος και κυρίως του νατρίου και μέσω του συστήματος ρενίνης-αγγειοτενσίνης-αλδοστερόνης.
Όταν αυξάνεται ο όγκος των υγρών και η πίεση, η καρδιακή λειτουργία επιβαρύνεται και η δομή των αγγείων αλλάζει γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε πρήξιμο.
Ηπατική Λειτουργία
Το ήπαρ (συκώτι) ρυθμίζει τον όγκο των υγρών του σώματος μέσω της παραγωγής πρωτεϊνών. Επιπλέον, όταν υπάρχει βλάβη στο ήπαρ αυξάνεται η πίεση στην πυλαία φλέβα που είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά αίματος από τα σπλάχνα της κοιλιάς στο ήπαρ. Η δυσλειτουργία του ήπατος έχει ως αποτέλεσμα το πρήξιμο στα πόδια και στην κοιλιά.
Ορμονικές αλλαγές και Εγκυμοσύνη
Λίγο πριν την έναρξη της εμμηνόρροιας αρκετές γυναίκες εξαιτίας των ορμονικών αλλαγών εμφανίζουν κατακράτηση υγρών στην κοιλιά και στα πόδια. Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης το αίμα της γυναίκας γίνεται πιο αραιό, με αποτέλεσμα υγρό να διαφεύγει από τα αγγεία προς τους ιστούς.
Επιπλέον, καθώς το έμβρυο μεγαλώνει ασκείται πίεση στα μεγάλα αγγεία της κοιλιάς και στα κάτω άκρα. Τα προηγούμενα έχουν ως αποτέλεσμα το πρήξιμο των αστραγάλων καθώς και όλου του ποδιού.
Φάρμακα και Πρήξιμο
Αρκετά φάρμακα μπορούν να προκαλέσουν πρήξιμο (οίδημα). Τα σημαντικότερα είναι:
- Τα αντικαταθλιπτικά, συμπεριλαμβανομένων των αναστολέων ΜΑΟ και των τρικυκλικών
- Τα φάρμακα για την αρτηριακή πίεση που ονομάζονται αναστολείς διαύλων ασβεστίου
- Οι ορμόνες, όπως τα οιστρογόνα (π.χ. αντισυλληπτικά χάπια) και η τεστοστερόνη
- Τα κορτικοστεροειδή (ανακουφίζουν από άσθμα, ορισμένα αυτοάνοσα νοσήματα, δερματικές παθήσεις, ορισμένα είδη καρκίνου)
- Ορισμένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, όπως για παράδειγμα η ασπιρίνη κι η ιβουπροφαίνη
- Ορισμένα φάρμακα για τον διαβήτη όπως η πιογλιταζονη
Δυσλειτουργία Θυρεοειδή αδένα
Ο θυρεοειδής αδένας ρυθμίζει πολλές μεταβολικές λειτουργίες συμπεριλαμβανομένων της ισορροπίας των υγρών στο σώμα. Δυσλειτουργία του θυρεοειδούς μπορεί να οδηγήσει σε πρήξιμο στα πόδια.
Συμπτώματα που Συνοδεύουν το Πρήξιμο στα Πόδια
Τα συμπτώματα που συνοδεύουν το πρήξιμο στα πόδια μπορεί να είναι:
- Πρησμένοι αστράγαλοι και πόδια γενικά
- Πόνος στα πόδια
- Μούδιασμα
- Αίσθημα παλμών
- Βαριά, πονεμένα ή δύσκαμπτα πόδια
- Εσοχές στο δέρμα αφού το πιέσετε
- Δέρμα σφιχτό και ζεστό
- Έλκη
- Κνησμός
- Εξάνθημα
- Κράμπες
- Δυσκολία κατά το φόρεμα κάλτσας και παπουτσιού
- Αλλαγές στο χρώμα του δέρματος
- Κιρσοί
- Δύσπνοια
- Πόνος στο στήθος
Διαγνωστικές Μέθοδοι για το Πρήξιμο στα Πόδια
Η λήψη ιατρικού ιστορικού και η κλινική εξέταση αποτελούν τα αρχικά στάδια της διάγνωση. Αφού γίνουν ερωτήσεις σχετικές με την εμφάνιση του πρηξίματος ακολουθεί η φυσική εξέταση με πίεση στην πρησμένη περιοχή. Επιπλέον, πραγματοποιούνται εξετάσεις που εστιάζουν στην καρδιά, τους πνεύμονες, την κοιλιά, τους λεμφαδένες, τα πόδια και τα πέλματα.
Στην πορεία μπορεί να ζητηθεί η πραγματοποίηση επιπλέον διαγνωστικών εξετάσεων όπως:
- Εξετάσεις αίματος
- Ακτινογραφία θώρακα ή και κάτω άκρων
- Ηλεκτροκαρδιογράφημα
- Εξετάσεις ούρων
- Υπερηχογράφημα Doppler
Αντιμετώπιση και Θεραπεία του Πρηξίματος στα Πόδια
Η αντιμετώπιση και η θεραπεία του πρηξίματος στα πόδια περιλαμβάνει φυσικούς τρόπους, φάρμακα και επεμβατικές μεθόδους. Η επιλογή του τρόπου αντιμετώπισης και θεραπείας σχετίζεται με την αιτία που προκαλεί το πρήξιμο στα πόδια.
Ιατρικές Θεραπείες
Αναλόγως της αιτίας ή των αιτιών που προκαλούν το πρήξιμο ο ιατρός θα προτείνει την ανάλογη θεραπεία. Εκτός από τις σχεδόν φανερές αιτίες πρηξίματος στα πόδια που είναι η παρατεταμένη ορθοστασία ή η καθιστική ζωή, το πρήξιμο μπορεί να οφείλεται σε παθήσεις άλλων οργάνων ή παρενέργειες φαρμάκων.
Αν το πρήξιμο οφείλεται σε τραυματισμό ίσως χρειαστεί φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία. Σε περίπτωση δυσλειτουργίας του θυρεοειδή τότε είναι απαραίτητη η λήψη φαρμάκων ή και η ολική αφαίρεσή του.
Σε περίπτωση νόσου του κυκλοφορικού δηλαδή καρδιακής νόσου ή νόσου των αγγείων τότε ο ιατρός θα συστήσει φαρμακευτική αγωγή για την ενίσχυση της καρδιάς και την καλύτερη κυκλοφορία του αίματος. Σε αντίθετη περίπτωση, θα συστήσει χειρουργική αποκατάσταση που περιλαμβάνει την αποκατάσταση των αγγείων μέσω αφαίρεσης της αιτίας που προκαλεί στένωση των αγγείων ή κατάργηση των ελλαττωματικών αγγείων και διοχέτευση του αίματος μέσω άλλων αγγείων. Αν είναι αναγκαίο και εφικτό μπορεί να πραγματοποιηθεί μεταμόσχευση καρδιάς.
Αν το πρήξιμο οφείλεται σε νεφρική ανεπάρκεια, ηπατική νόσο ή σε σακχαρώδη διαβήτη (νόσο του παγκρέατος) τότε ακολουθείται η ανάλογη θεραπεία που ξεκινάει με τη φαρμακευτική αγωγή και μπορεί σε συγκεκριμένες περιπτώσεις να πραγματοποιηθεί και μεταμόσχευση. Συγκεκριμένη θεραπεία ακολουθείται αν το οίδημα οφείλεται σε ορμονικές αλλαγές ή στα στάδια ανάπτυξης του εμβρύου.
Τέλος, μπορεί να γίνει μετατροπή ή διακοπή της φαρμακευτικής αγωγής εξαιτίας της οποίας προκλήθηκε το πρήξιμο και ο ιατρός ίσως συστήσει τη λήψη διουρητικού φαρμάκου.
Αλλαγές στον Τρόπο Ζωής
Η ακολούθηση υγιεινού τρόπου ζωής με διατήρηση σωστού σωματικού βάρους, αποφυγή του καπνίσματος θα συστηθεί σε όλες τις περιπτώσεις από όλους τους υγειονομικούς.
Η διατήρηση σωστού σωματικού βάρους γίνεται μέσω της σωστής διατροφής και της άσκησης. Η σωστή διατροφή περιλαμβάνει ενυδάτωση, ποικιλία τροφών, φρέσκα φρούτα και λαχανικά και λήψη υγιεινών λιπαρών όπως το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί. Με την άσκηση βελτιώνεται το καρδιαγγειακό, ενδυναμώνονται οι μύες, τα οστά και το ανοσοποιητικό και το σωματικό βάρος διατηρείται σε υγιή επίπεδα.
Προληπτικά μέτρα & Φυσικές Θεραπείες – Βοηθήματα
Όταν το πρήξιμο είναι ήπιο έως μέτριο χωρίς πόνο μπορούν να εφαρμοστούν διάφορες στρατηγικές προς ανακούφιση και αποτροπή νέων επεισοδίων. Συγκεκριμένα μπορείτε να πραγματοποιήσετε τα ακόλουθα:
- Τακτική κίνηση και άσκηση, ειδικά για εκείνους των οποίων ο τρόπος ζωής περιλαμβάνει μεγάλες περιόδους καθιστικής ζωής ή ορθοστασίας. Αυτές οι δραστηριότητες προάγουν τη ροή του αίματος και μειώνουν τον κίνδυνο οιδήματος.
- Ενυδατωθείτε. Η επαρκής πρόσληψη νερού διασφαλίζει ότι το σώμα σας είναι λιγότερο πιθανό να κατακρατήσει υγρά, αντισταθμίζοντας το πρήξιμο.
- Μειώστε την πρόσληψη νατρίου, καθώς το νάτριο μπορεί να οδηγήσει σε κατακράτηση υγρών.
- Μειώστε το βάρος σας αν έχετε παχυσαρκία. Η απώλεια βάρους μπορεί να μειώσει την πίεση στα πόδια σας και, κατ’ επέκταση, να μειώσει το πρήξιμο.
- Φορέστε κάλτσες συμπίεσης. Οι κάλτσες συμπίεσης αποτελούν πρακτική λύση για τη διαχείριση του οιδήματος καθημερινά καθώς βοηθούν στη διατήρηση της ροής του αίματος και στην ελαχιστοποίηση της συσσώρευσης υγρού στα πόδια σας.
- Χρησιμοποιήστε πάγο ή gel που δροσίζει. Αποφύγετε τη θερμότητα καθώς επιδεινώνει το πρήξιμο.
- Αν υπάρχει μόλυνση ή τραυματισμός προστατεύστε το σημείο.
- Ανυψώστε τα πόδια σας πάνω από την καρδιά σας. Έτσι μπορείτε να βελτιώσετε την κυκλοφορία και να μειώσετε τη συσσώρευση υγρών.
- Κάντε χαλαρωτικό μπάνιο με αλάτι. Αν δεν έχετε μπανιέρα χρησιμοποιήστε λεκάνη. Το νερό να καλύπτει τα πόδια τουλάχιστον μέχρι τα γόνατα.
- Δοκιμάστε μασάζ. Οι μαλάξεις να γίνονται από το πέλμα προς τον μηρό με σκοπό οι κινήσεις να μιμούνται τη διαδρομή του αίματος προς την καρδιά.
- Τέλος, η λήψη αντιφλεγμονωδών φαρμάκων που δεν απαιτούν ιατρική συνταγή όπως η ιβουπροφαίνη θα περιορίσει τη φλεγμονή.
Πότε να Επισκεφθείτε τον Γιατρό
Επισκεφθείτε αμέσως γιατρό καθώς μπορεί να είναι επικίνδυνο το πρήξιμο στα πόδια όταν:
- Υπάρχει αλλαγή χρώματος στο δέρμα του ποδιού
- Υπάρχει επίμονος πόνος στο πόδι
- Υπάρχει πληγή που δεν κλείνει
- Έχετε δύσπνοια ή και βήχα με αίμα
- Υπάρχει πόνος στο στήθος
- Έχετε πρόβλημα κατά την ούρηση
- Υπάρχει δυσκολία κατά το περπάτημα
- Υπάρχει πρήξιμο μόνο στο ένα πόδι
Πηγές
- Edema Cleveland Clinic
- Leg Swelling University of Maryland Medical Center
- Common Causes of Leg Swelling WebMD
- Foot, leg, and ankle swelling Medline Plus
- Swollen ankles, feet and legs (oedema) NHS UK
- How to Treat Swollen Feet, Ankles and Legs Certified Foot & Ankle Specialists
- 10 Reasons Why You May Have Swollen Legs or Feet USA Vascular Centers
- Vander, A., Sherman, J., Luciano, D., & Τσακόπουλος, Μ. (2011). Φυσιολογία του ανθρώπου. Αθήνα, ΠΧ Πασχαλίδης.