Τύποι Πονοκεφάλου: Αναγνώριση, Αίτια & Αντιμετώπιση

Κάθε χρόνο στις 12 Σεπτεμβρίου είναι η Παγκόσμια Ημέρα Κεφαλαλγίας, η οποία στοχεύει στην ευαισθητοποίηση για την κεφαλαλγία και την ημικρανία. Μπορεί ο ίδιος ο πονοκέφαλος να μην απειλεί τη ζωή μας αλλά σίγουρα δυσκολεύει την καθημερινότητα των ατόμων που την έχουν.

Επομένως κεφαλαλγία είναι ο πονοκέφαλος, όπως ορίζει και η ίδια η ετυμολογική ρίζα της λέξης. Υπάρχουν όμως αρκετοί τύποι πονοκεφάλου κι η αντιμετώπισή τους είναι ανάλογη του κάθε τύπου.

Κεφαλαλγία & τύποι πονοκεφάλου

Υπάρχουν δεκάδες μορφές πονοκεφάλου. Η Διεθνής Εταιρεία Κεφαλαλγίας έχει προσδιορίσει πάνω από 150 τύπους πονοκεφάλου, με βασική ταξινόμηση αυτών στις εξής τρεις μεγάλες κατηγορίες:

1. Πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες: Είναι εκείνοι οι πονοκέφαλοι, που δεν οφείλονται σε κάποιον εξωγενή παράγοντα αφού ο ίδιος ο πονοκέφαλος είναι η διαταραχή. Δεν οφείλονται σε κάτι απειλητικό για τη ζωή ή σε κάτι ανησυχητικό.
2. Δευτεροπαθείς κεφαλαλγίες: Οφείλονται σε κάποιο εξωγενή παράγοντα π.χ. στη λήψη κάποιων φαρμάκων σε φλεγμονή των ιγμορίων (ιγμορίτιδα), σ’ ένα αιμάτωμα, σ’ έναν όγκο ή σ’ ένα ανεύρυσμα.
3. Κρανιακές νευραλγίες: Η συχνότερη κρανιακή νευραλγία είναι η νευραλγία τριδύμου.

Ως πιο συνηθισμένοι τύποι πονοκεφάλου είναι οι πρωτοπαθείς κεφαλαλγίες, με κύριους εκπροσώπους την ημικρανία, την κεφαλαλγία τάσης και την αθροιστική κεφαλαλγία. Επίσης ο πιο συνηθισμένος δευτεροπαθής πονοκέφαλος είναι η κεφαλαλγία από κατάχρηση παυσίπονων.

Δευτεροπαθείς πονοκέφαλοι: Τα συμπτώματα κεφαλαλγίας που χρειάζονται νευρολογική εκτίμηση

Οι δευτεροπαθείς πονοκέφαλοι, οι οποίοι χρειάζονται νευρολογική εκτίμηση, έχουν συνήθως ένα από τα ακόλουθα χαρακτηριστικά:

• Νέο είδος πονοκεφάλου, που δεν το έχουμε ξανανιώσει στο παρελθόν.
• Πονοκέφαλος με απότομη ή κεραυνοβόλο έναρξη (φτάνει στη μέγιστη έντασή του εντός λίγων λεπτών). Ένας πονοκέφαλος καθημερινός, προοδευτικά επιδεινούμενος μέρα με τη μέρα.
• Πονοκέφαλος που συνοδεύεται από πυρετό. Συνήθως βέβαια ο πονοκέφαλος με πυρετό οφείλεται απλά σε μία λοίμωξη αναπνευστικού, αλλά θα πρέπει να αποκλειστεί το ενδεχόμενο μηνιγγίτιδας.
• Πονοκέφαλος ο οποίος εμφανίζεται μετά από ένα χτύπημα στο κεφάλι, που πρέπει να διερευνάται.
• Πονοκέφαλος που συνοδεύεται από επιπρόσθετα νευρολογικά συμπτώματα, π.χ. αστάθεια, σύγχυση, αδυναμία στο ένα ημιμόριο του σώματος.

Γιατί ο πονοκέφαλος μπορεί συχνά να μας προκαλεί τάση για εμετό ή ζάλη;

Αυτό συμβαίνει κυρίως στην ημικρανία. Η τάση για εμετό σε αυτή την περίπτωση οφείλεται στις νευροφυσιολογικές μεταβολές. Οι νευροφυσιολογικές μεταβολές  συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του πονοκεφάλου στο νευρικό κεντρικό σύστημα κι ενεργοποιούν κέντρα τα οποία προκαλούν ναυτία. Ωστόσο τάση για εμετό μπορεί να παρατηρηθεί και σ έναν πονοκέφαλο που οφείλεται σε αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης (πίεση μέσα στο κεφάλι εσωτερικά).

Τι δε γνωρίζει το ευρύ κοινό για την κεφαλαλγία & τα συμπτώματα;

Πρώτον ότι ο ίδιος ο εγκέφαλος δεν έχει υποδοχείς πόνου. Άρα ο πόνος προέρχεται από τις δομές, που περιβάλλουν τον εγκέφαλο από τους μήνιγγες ή από τα αγγεία του εγκεφάλου. Ακόμη:

• • Ότι η ημικρανία αποτελεί το δεύτερο συχνότερο αίτιο αναπηρίας παγκοσμίως, δηλαδή 18% γυναικών κι 6% ανδρών πάσχουν από ημικρανία.
• Η ημικρανία πολλές φορές- περίπου στο 20% των περιπτώσεων– συνοδεύεται από επιπρόσθετα νευρολογικά συμπτώματα, τα οποία ονομάζονται «αύρα». Η αύρα η συχνότερη μορφή αύρας είναι η οπτική αύρα, που εκδηλώνεται με τη μορφή σπινθηρισμών ή διαταραχής της όρασης στο ήμισυ του οπτικού πεδίου διάρκειας συνήθως 10- 20 λεπτά.
• Η αλόγιστη χρήση παυσιπόνων παραδόξως αυξάνει τη συχνότητα των πονοκεφάλων και μπορεί να μετατρέψει έναν περιστασιακό πονοκέφαλο σ’ έναν χρόνιο πονοκέφαλο.
• Η αύξηση της αρτηριακής πίεσης προκαλεί πονοκέφαλο σε άτομα που έχουν ήδη υπέρταση, συνήθως εάν ανέβει σε τιμές άνω από 180 mm της στήλης υδραργύρου.

Κεφαλαλγία: Που μας πονάει & πόση ώρα διαρκεί

Εξαρτάται καθαρά από τη μορφή του πονοκεφάλου, το που εντοπίζεται η κεφαλαλγία. Στην ημικρανία, που είναι κι ο συχνότερος πονοκέφαλος, ο πόνος εντοπίζεται συνήθως στο ήμισυ της κεφαλής, στην κεφαλαλγία τάσης ο πόνος τείνει να είναι ολοκεφαλικός σαν ένα κράνος πάνω από το κεφάλι ενώ ο πόνος της αθροιστικής κεφαλαλγίας εντοπίζεται γύρω από το μάτι.

Πόση ώρα μπορεί να διαρκέσει η κεφαλαλγία;

Και πάλι εξαρτάται από το είδος της κεφαλαλγίας. Για παράδειγμα, η τριδύμου χαρακτηρίζεται συνήθως από επαναλαμβανόμενους παροξυσμούς πόνου στη γνάθο οι οποίες έχουν τον χαρακτήρα ηλεκτρικής εκκένωσης (κάθε παροξυσμός είναι στιγμιαίος).

Η ημικρανία διαρκεί από 4- 72 ώρες, ενώ η αθροιστική κεφαλαλγία διαρκεί συνήθως από 15 λεπτά έως 3 ώρες . Ωστόσο ένας πονοκέφαλος μπορεί να είναι συνεχής για διάστημα ημερών ή εβδομάδων.

Πονοκέφαλος & αντιμετώπιση: Ποιος είναι ο ιδανικός τρόπος, για να τον αντιμετωπίσουμε αποτελεσματικά

Η αντιμετώπιση ενός πονοκεφάλου εξαρτάται από τον τύπο του (όπως συμβαίνει δηλαδή και με τα αίτιά του). Για παράδειγμα στην ημικρανία η αντιμετώπιση διακρίνεται σε οξεία και προληπτική.

Η οξεία θεραπεία περιλαμβάνει τη λήψη παυσίπονων κατά τη διάρκεια μίας κρίσης, τα αντιημικρανικά παυσίπονα που είναι περισσότερο αποτελεσματικά όταν λαμβάνονται νωρίς κατά την έναρξη του πονοκεφάλου. Και τα συχνότερα χρησιμοποιούμενα είναι η παρακεταμόλη, ορισμένα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα όπως η ιβουπροφένη και οι τρεπτάνες.

Η προληπτική θεραπεία τώρα, έχει στόχο την πρόληψη της εμφάνισης κρίσεων ημικρανίας, τη μείωση της συχνότητας εμφάνισης κρίσεων ημικρανίας. Αυτό, επομένως, έχει θέση σε πάσχοντες με μεγάλη συχνότητα ημικρανιών (για παράδειγμα δύο με τρεις ημέρες την εβδομάδα).

Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται στην προληπτική θεραπεία είναι η προπρανολόλη και η φλουναριζίνη. Πρόσφατα κυκλοφόρησε και μία νέα γενιά αντιημικρανικών φαρμάκων, τα μονοκλωνικά αντισώματα κατά του πεπτιδίου CGRP. Τα παλιότερης γενιάς φάρμακα είναι όλα χάπια, τα οποία πρέπει να λαμβάνονται καθημερινά ενώ τα μονοκλωνικά αντισώματα χορηγούνται μία φορά τον μήνα σ’ ενέσιμη μορφή.

Κεφαλαλγία & στρες ή άγχος: Υπάρχουν πονοκέφαλοι με ψυχολογικά αίτια;

Αυτό έχει να κάνει με τη μορφή πονοκεφάλου, για την οποία μιλάμε. Για παράδειγμα ας πάρουμε την ημικρανία, που είναι κι ο πονοκέφαλος που προκαλεί αναπηρία- λόγω της συχνότητάς του- στο μεγαλύτερο ποσοστό από όλους τους άλλους, είναι ένας πονοκέφαλος που έχει ισχυρή γενετική συνιστώσα όσον αφορά στην αιτιολογία του. Ωστόσο ένα άτομο που έχει ημικρανίες, το στρες αποτελεί έναν από τους συχνότερους παράγοντες που μπορούν να πυροδοτήσουν κρίσεις. Η αιτία της ημικρανίας δεν είναι ψυχολογική, αλλά το στρες απλά πυροδοτεί την εμφάνιση του πονοκεφάλου.

Γενικά το στρες επιδεινώνει τους περισσότερους πονοκεφάλους κι είναι επιβαρυντικός παράγοντας για κάθε τύπο.