Ποια είναι τα δικαιώματα των παιδιών και πως αυτά παραβιάζονται;

Πριν από μερικές δεκαετίες, τα δικαιώματα των παιδιών δεν είχαν ένα ασφαλές και κατοχυρωμένο νομοθετικό πλαίσιο, το οποίο θα προστάτευε την πρόσβασή τους στη φροντίδα, την εκπαίδευση και την ελευθερία της έκφρασης. Σχετικά πρόσφατα, το 1989, υπεγράφη η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού από τον Οργανισμό των Ηνωμένων Εθνών, θεσπίζοντας την προστασία των παιδιών ως προς βασικές ελευθερίες και δικαιώματα.

Παρόλα αυτά, στην πάροδο του χρόνου, τα δικαιώματα των παιδιών μόνο δεδομένα δεν είναι, καθώς έρχονται στο φως περιπτώσεις καταπάτησης αυτών. Η κακοποίηση, σε οποιαδήποτε μορφή της, αποτελεί ένα ξεχωριστό κεφάλαιο καταπάτησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων ενός παιδιού και απαιτεί τεράστια επαγρύπνηση από κάθε άνθρωπο.

Ποια είναι όμως τα Δικαιώματα των Παιδιών;

Σύμφωνα με πρόσφατα δεδομένα, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού αποτελεί αποδεκτό κείμενο για τα ανθρώπινα δικαιώματα παγκοσμίως. Έχει επικυρωθεί από όλα τα κράτη του πλανήτη, εκτός από τις Η.Π.Α. και τη Σομαλία, ενώ η Ελλάδα την επικύρωσε στις 2 Δεκεμβρίου 1992 με τον νόμο 2101.

💡 Η Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου

Στις βασικές αρχές της Σύμβασης, αναγνωρίζεται ότι η παιδική ηλικία είναι μια ευάλωτη στιγμή και πως τα παιδιά χρειάζονται ειδική φροντίδα και προστασία. Μέσω των 54 άρθρων της, η Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού στοιχειοθετεί τα πρότυπα για την ευημερία των παιδιών, από τη βρεφική ηλικία μέχρι και την εφηβική περίοδο. Κοινώς, το πλαίσιο αυτά αφορά τα παιδιά κάτω των 18 ετών ανεξαρτήτως φύλου, προέλευσης, θρησκείας, αναπηρίας.

4 είναι οι οι θεμελιώδεις  αρχές από τη Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού:

• Όχι στις Διακρίσεις (άρθρο 2)

• Το καλύτερο συμφέρον του παιδιού (άρθρο 3)

• Επιβίωση, ανάπτυξη και προστασία (άρθρο 6)

• Ελευθερία γνώμης και συμμετοχή (άρθρο 12)

Στην Ελλάδα, ένας φορέας που έχει στην επίβλεψή του τα Δικαιώματα του Παιδιού, είναι ο Συνήγορος του Πολίτη. Πιο συγκεκριμένα, το Τμήμα με τίτλο «Κύκλος Δικαιωμάτων του Παιδιού», με λειτουργία από το 2003, έχει ως αποστολή να προασπίζει τα δικαιώματα των ανηλίκων. Οι 4 βασικοί άξονες του Κύκλου Δικαιωμάτων του Παιδιού, είναι:

• Το δικαίωμα στο επαρκές επίπεδο διαβίωσης (πχ στέγαση, διατροφή, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη)

• Το δικαίωμα στην προστασία από κάθε είδους εκμετάλλευση (εργασία, διαμάχες κτλ.)

• Το δικαίωμα στην προσωπική ανάπτυξη (εκπαίδευση, παιχνίδι, δραστηριότητες)

• Το δικαίωμα στην ελευθερία έκφρασης

Πως Παραβιάζονται τα Δικαιώματα των Παιδιών & Φτάνουμε στην Κακοποίηση

Οι γραμμές μεταξύ της διατήρησης των δικαιωμάτων ενός παιδιού και της καταπάτησής τους, είναι λεπτές. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι η παιδική κακοποίηση αποτελεί συχνό κοινωνικό φαινόμενο και συγκαταλέγεται στους βασικότερους παράγοντες παιδικής θνησιμότητας. Η εξακρίβωση και καταγγελία ενός περιστατικού παιδικής κακοποίησης αποτελεί μέχρι και σήμερα μια δύσκολη διαδικασία, καθώς πολλές υποθέσεις αφορούν το οικογενειακό περιβάλλον και τον φόβο της καταγγελίας, όπου πολλές φορές η συγγένεια λειτουργεί αποτρεπτικά για να γίνει μια καταγγελία από το παιδί.

Στις πιο συχνές μορφές κακοποίησης συγκαταλέγονται 4 περιπτώσεις:

• Παραμέληση παιδιού: Εδώ, υπάρχει μια ευρύτερη αμέλεια από τον γονέα – κηδεμόνα προς το παιδί. Για παράδειγμα, η έκθεση του παιδιού σε κίνδυνο, η εκδίωξη από την οικία, η ανάληψη της εποπτείας του ανηλίκου από μη ικανό πρόσωπο και η μη παροχή τροφής και στέγης, αποτελούν τα σημαντικότερα δείγματα παραμέλησης.

• Ενδοοικογενειακή βία: Οποιαδήποτε μορφή βίας η οποία μπορεί να προέλθει από το στενό οικογενειακό περιβάλλον του ανηλίκου.

• Σωματική κακοποίηση: Ο όρος αφορά την πρόκληση αλλά και την προσπάθεια πρόκλησης σωματικής βλάβης στο παιδί.

• Σεξουαλική κακοποίηση: Περιλαμβάνει ένα εύρος κακοποιητικών συμπεριφορών προς το παιδί, με κυρίαρχο στοιχείο τη σεξουαλική συμπεριφορά ενός ενηλίκου (σε κάποιες περιπτώσεις και ανηλίκου προς ανήλικο) προς το παιδί. Στην κατηγορία αυτή περιλαμβάνονται όλες οι περιπτώσεις σεξουαλικής προσέγγισης προς το παιδί (άγγιγμα σε ευαίσθητα σημεία του σώματος, σεξουαλικό φιλί), η λεκτική πίεση για συνεύρεση, η διείσδυση και η έκθεση ανηλίκου στην πορνογραφία.

💡 Η Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση του Παιδιού εορτάζεται κάθε χρόνο στις 19 Νοεμβρίου

Παιδική Κακοποίηση: Τι Δείχνουν τα Στοιχεία στην Ελλάδα;

Σύμφωνα με στοιχεία του Α’ Εξαμήνου του 2022 από το Χαμόγελο του Παιδιού, το επιστημονικό προσωπικό στην «Εθνική Τηλεφωνική Γραμμή για τα Παιδιά SOS 1056», έλαβε και χειρίστηκε 114.147 τηλεφωνικές κλήσεις, εκ των οποίων οι 17.462 (47%) αφορούσαν παιδιά τα οποία βρισκόντουσαν σε κίνδυνο.

Το παραπάνω ποσοστό έρχεται να συνδεθεί με τα στοιχεία που αφορούν τα σοβαρά περιστατικά κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών. Στο ίδιο χρονικό διάστημα, καταγράφηκαν 557 αναφορές σοβαρών περιστατικών κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών, σημειώνοντας μια αύξηση 27,17% σε σχέση με τις 438 αναφορές που ελήφθησαν το Α’ Εξάμηνο του 2021.

Η αναφορά στα στοιχεία από το Χαμόγελο του Παιδιού καταδεικνύει πως τα Δικαιώματα των Παιδιών χρήζουν μεγάλης προσοχής και επαγρύπνησης, καθώς υπάρχουν «σημάδια» τα οποία δεν είναι ενθαρρυντικά.

Παιδική Κακοποίηση και Πρόληψη

Βασική προϋπόθεση για την πρόληψη της παιδικής κακοποίησης είναι η ορθή ενημέρωση. Η οικογένεια, θα πρέπει να αποτελεί ένα ασφαλές καταφύγιο για κάθε παιδί και η συμπεριφορά των ενηλίκων να προάγει την ελευθερία έκφρασης του παιδιού, χωρίς φραγμούς. Η βία, σε οποιαδήποτε μορφής της, αφήνει κατάλοιπα και «σημάδια» στην παιδική ψυχοσύνθεση και πολλές φορές παρατηρείται βίαιη συμπεριφορά των ανθρώπων που έχουν ζήσει άσχημες συμπεριφορές στον οικογενειακό τους κύκλο κατά την παιδική και εφηβική ηλικία.

Σε πολλές περιπτώσεις, όμως, οι γονείς και κηδεμόνες δεν καταφέρνουν να επιλύσουν τα προβλήματα αυτά και γι’ αυτό, η επιστημονική κοινότητα, προτείνει την επίσκεψη σε ειδικούς, με σκοπό την αποφυγή των βίαιων συμπεριφορών προς τα παιδιά και όχι μόνο. Ευρύτερα, θα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε πως τα περιστατικά βίας βρίσκονται στην καθημερινότητά μας, γι’ αυτό απαιτείται και μεγάλη επαγρύπνηση από τον κάθε άνθρωπο.

Για την προστασία των παιδιών από κακοποιητικές συμπεριφορές, υπάρχει και η Εθνική Γραμμή 1056 για τα Παιδιά SOS (Το Χαμόγελο του Παιδιού), όπου μπορεί ο καθένας να καταγγείλει περιστατικά παιδικής κακοποίησης.

Πηγές

Παγκόσμια Ημέρα για τα Δικαιώματα του Παιδιού: Προτεραιότητα η ειδική φροντίδα στην πράξη και όχι στα λόγια (protothema.gr)

19 Νοεμβρίου Παγκόσμια ημέρα κατά της Κακοποίησης των Παιδιών (paidiki-anoixi.gr)

Παγκόσμια Ημέρα ενάντια στην Κακοποίηση των Παιδιών (dpam.gr)

Παγκόσμια ημέρα κατά της παιδικής κακοποίησης (mothersbird.gr)

hamogelo.gr

Unicef.org